Busdiensten zijn 'onmisbare levensaders van het achterland'
Uitgegeven op 18-12-2017 om 10:32  |  link  |  bewaar  |  print

(INGEZONDEN BERICHT)
Heel wat 'Noordkoppers' hebben in hun jeugd gebruik gemaakt van de bus om in Schagen naar school te gaan. Het busstation was de plaats waar je uit de bus stapte en verder naar school liep. Kinderen uit de wijde omtrek gingen naar Schagen. Uit Callantsoog met lijn R, uit Kreileroord en Wieringerwerf met lijn AC en uit Winkel met lijn S. Tot in de jaren zeventig reden er wit-met-groene bussen met het opschrift: NACO.

Kilometervreter
De NACO (Nederlandse Auto Car Onderneming) verzorgde het busvervoer benoorden het Noordzeekanaal van 1924 tot 1972, waarna het opging in de NZH (nu Connexxion). De NACO werd vanaf 1931 uitgebreid door overnames van kleinere busondernemingen in Noord-Holland.
In 1952 viert men feest bij de NACO. Een bus van het merk Crossley had er zo'n slordige half miljoen kilometers op zitten. De bus had 4 jaar dienst gedaan op het traject Alkmaar-Leeuwarden. De krant somde wat feitjes over de bus op. Een 100 pk diesel was de krachtbron. Er was 125.000 liter dieselolie in de tank gegaan en 25.000 liter smeerolie verbruikt. Er werd 12.000 gulden belasting voor deze bus aan de overheid betaald en er was gemiddeld zo'n 260 kilometer per dag mee gereden. 'De jubilaresse werd niet door haar baas toegesproken' grapt de schrijver van een artikel in de krant. Zij reed haar route versierd met een bloemstuk met rode en witte bloemen en een groen met wit lint: de kleuren van de NACO bussen. Er reden in dat jaar ongeveer 140 NACO bussen rond in Noord-Holland.


Bussen in Schagen 1950-1960: als 'spinnen in een web' (Fotocollectie Zijper Museum, Schagerbrug)

Spinnenweb
In 1958 ging de NACO 'omrijden' over de plaatsen Petten en Sintmaartensbrug. De krant meldt: 'Badplaatsen uit isolement'. De inwoners waren erg verheugd dat de tientallen scholieren nu gemakkelijker hun school in Schagen konden bereiken. Niet alle ritten verliepen vlekkeloos. In 1955 vierden vier matrozen uit Den Helder feest in de bus en hadden flink in het glaasje gekeken. Ongegeneerd wierpen zij lege flesjes uit het raam en maakten veel herrie. De chauffeur ergerde zich behoorlijk en riep ze tot de orde, waar ze geen gevolg aan gaven. Toen ze door hun bier heen waren besloten de mannen tijdens een haltestop nieuwe voorraad in te slaan. De chauffeur zag zijn kans schoon en reed weg, de 'Jantjes' verbouwereerd achterlatend. Op 6 mei 1954 kopte het Vrije Volk met: 'Busdiensten: de levensaders van het achterland'. Busbestuurders werden afgeschilderd als de helden van het Openbaar Vervoer. Het manoeuvreren van een grote zware autobus vereiste ware stuurmanskunst. Zij moesten zich ook punctueel houden aan de dienstregeling en de voorschriften. Precies op tijd zijn was hun devies. Te vroeg op de eindbestemming arriveren was een doodzonde. Tijdens een rit kon er van alles gebeuren en daarom was iets te laat komen minder erg.

Onmisbaar?
De schrijver van het artikel was zich terdege bewust van het grote belang van goed busvervoer: 'Er ligt een fijn spinneweb van buslijnen over ons land, verdeeld in nauwkeurig afgebakende concessiegebieden. Nog nauwelijks vijf en twintig jaar geleden was er nog nergens een bus te bekennen. Nu zijn ze niet alleen geaccepteerd als vervoermiddel, maar ook onmisbaar'. De onmisbaarheid van de bus staat anno 2017 flink ter discussie. Connexion kijkt als onderneming niet zozeer naar de maatschappelijke relevantie maar legt het accent voornamelijk op winstgevendheid. Het busbedrijf zal een evenwicht moeten vinden tussen deze twee innig samenhangende factoren.

Kees Zwaan