Wieringerwaarder eerste autobezitter in Nederland
Uitgegeven op 01-11-2018 om 17:23  |  link  |  bewaar  |  print

Het is precies 122 jaar geleden dat de eerste auto op de Nederlandse wegen verscheen. Een Wieringerwaardse notaris was in 1896 de eerste autobezitter van het land. Al snel was het Nederlandse wagenpark flink gegroeid: in 1926 reden er al 40.000 'stoomwagens' rond in ons land.

Victoria
Notaris J. P. Backx was een fervente autoliefhebber en zodra de gelegenheid zich voordeed bestelde hij een exemplaar in Duitsland. Het werd een Daimler Victoria met een tweecilinder benzinemotor van 3 paardekrachten. De auto had 4 versnellingen en 6 zitplaatsen, waarvan 2 'op de bok'. Het model leek veel op een 'gewone' paardenkoets en haalde een topsnelheid van 25 km. per uur. In oktober 1896 werd de auto in Amsterdam afgeleverd door de fabriek. In aanwezigheid van een controleur van de regering en de importeur nam Backx de automobiel in ontvangst, welke hem welgeteld 3000 gulden kostte. De notaris had nog nooit in een auto gereden en liet dat eerst liever over aan zijn koetsier, Dirk Kuiper. Deze nam kordaat plaats achter het stuur om het nieuwe vervoermiddel te leren beheersen. Een automonteur-instructeur was met de nieuwe aanwinst van Backx meegereisd en hielp hem de auto te besturen. Het hele gezelschap nam plaats in de automobiel en trotseerde de drukke Amsterdamse straten, daarbij geëscorteerd door politieagenten. De bijzondere zelfrijdende koets trok veel belangstelling in de hoofdstad. Kuiper had het rijden snel onder de knie en reed gelukkig niet de gracht in.


Een auto wordt uit de sloot gehesen in Anna Paulowna omstreeks 1910. Waarschijnlijk een auto van notaris Backx - foto Noord-Hollands Archief

Speeltje
De Victoria tufte vervolgens vanuit Amsterdam via Haarlem, Alkmaar en Schagen naar Wieringerwaard. Onderweg bleven veel mensen staan kijken naar het vreemde vervoermiddel dat 'uit zichzelf' reed. Zoiets wonderbaarlijks hadden ze nog nooit gezien. Backx werd bij aankomst in Wieringerwaard door een stoet van nieuwsgierige dorpsgenoten begeleid naar zijn woning. De auto was regelmatig onderwerp van discussie in de Gemeenteraad. De wegen vond men eigenlijk niet geschikt voor een dergelijk ding en ongelukken lagen op de loer, was de mening van de Raad. Het voertuig reed ook veel te snel en zou vooral 's avonds grote problemen gaan opleveren. Kortom, Backx' auto zou belemmerend zijn voor het 'normale' verkeer, dat voornamelijk uit voetgangers en door paarden getrokken wagens bestond. Fietsen zag je nog niet in die tijd: net als automobielen waren dat 'speeltjes' voor deftige, rijke heren. Een briefschrijver in de krant vond dat de Raad nu eindelijk eens de knoop moest doorhakken en Backx moest verbieden met zijn voertuig op de weg te rijden. Hij interpreteerde een gemeentelijke verordening zodanig dat 'rijtuigen anders voortbewogen dan door paarden, op de wegen van Wieringerwaard niet mogen worden toegelaten'. Blijkbaar gold die verordening niet voor notabelen zoals Backx. De autofanaat deed in 1898 zelfs mee aan een autorally van Amsterdam naar Parijs. Inmiddels had hij wel een door koningin Wilhelmina ondertekende verklaring gekregen, waarin werd vermeld dat hij een auto mocht besturen. Je zou dat papiertje het eerste rijbewijs kunnen noemen.

Primitief
In 1899 raakte door toedoen van Backx' automobiel een paard en wagen in de sloot. Het dier was zo geschrokken dat het op hol sloeg. De 'primitieve' auto vertoonde af en toe kuren en Backx' koetsier/chauffeur strandde daardoor eens in Lutjewinkel. De motor sloeg niet meer aan. Kuiper demonteerde de motor ter plekke en was 2 dagen bezig om de auto weer rijdende te krijgen. Op een kwade dag verloor Kuiper de controle over de auto van zijn werkgever en belandde bij Driebruggen (kruising Molenvaart-Middenweg) in de sloot. De beschadigde auto werd onder grote belangstelling uit het water gevist. De wegen waren in de Negentiende Eeuw niet berekend op dergelijk gemotoriseerd verkeer. Niet alleen de ontwikkeling van de auto stond nog in de kinderschoenen, maar ook de kwaliteit van het wegennet. De Daimler Victoria hield het meer dan 9 jaar vol. Hoeveel auto's Backx daarna nog versleet is niet bekend, maar het zullen er beslist meerdere zijn geweest...

Kees Zwaan