Pangasius blijft in oranje, Martin Scholten kritisch over kweekwijze
Uitgegeven op 03-06-2009 om 18:52  |  link  |  bewaar  |  print

UTRECHT – Stichting De Noordzee en het Wereldnatuurfonds hebben hun mening over de pangasiuskweek bijgesteld, maar directeur Martin Scholten van Wageningen IMARES is ronduit negatief. ,,We zijn minder kritisch over de pangasius´´, zegt Christien Absil, de bedenker van de VISwijzer.

Pangasius stond en staat in de VISwijzer in het oranje. Afgelopen voorjaar liet Christien Absil van Stichting De Noordzee in de voorbereiding van de herziene VISwijzer weten dat pangasius moeilijk in de oranje kolom te handhaven viel vanwege de enorme schaal waarop deze meervalachtige in Vietnam wordt gekweekt. Maar daar is Absil op teruggekomen.

Net als de Noordzeevis is ook de jongste beoordeling van de kweekvis voorgelegd aan deskundigen. Voor wat betreft pangasius aan de Visfederatie (Guus Pastoor) en belanghebbende Anova (Constant Mulder, tevens voorzitter van de Vereniging van Importeurs van Visproducten). Tevens heeft Stichting De Noordzee zelf in Vietnam onderzoek gedaan in de persoon van visteeltdeskundige Margreet van Vilsteren.

,,Van alle kanten is druk op ons uitgeoefend. Van aanvoerders om de pangasius in het rood te krijgen, en van importeurs om de pangasius in het groen te krijgen. Wij luisteren wel, maar laten ons oor niet hangen naar welke belangengroep dan ook. Net als bij de vissers constateren wij ook positieve ontwikkelingen in de aquacultuur. Verschillende importeurs zijn bezig met betere standaarden voor traceerbaarheid, kwaliteit, en arbeidsomstandigheden. En onlangs is op de ESE in Brussel de standaard voor pangasiuskweek van GlobalGAP gepresenteerd. Dat gaat de minimale norm worden voor de supermarkten in Nederland. Wat betreft duurzaamheid is dat echt een grote verbetering ten opzichte van de huidige praktijk. Maar dat wil niet zeggen dat het nu rampzalig is. Pangasius is gewoonweg makkelijk te kweken. En wat betreft de kwaliteit: juist omdat iedereen er zo bovenop zit, wordt geïmporteerde pangasius heel erg goed gecontroleerd. Er worden vrijwel nooit residuen van antibiotica of chemicaliën gevonden. Als gevolg van de explosieve productiestijging is de pangasius in ons kleurenspectrum overigens wel ietsje gezakt´´, zegt Absil. ,,Het is dus niet zo dat wij het allemaal prima vinden. Punt is gewoon: op dit moment kun je niet zeggen dat de kweek de omgeving verruineert. Het afvalwater gaat ongezuiverd naar de Mekong. Maar daar wordt ook het riool van miljoenen mensen op geloosd, dus of er nu extra veel mest bij komt...? En de omgeving is al totaal ‘verbouwd’, dus de aanleg van vijvers is geen gigantische aanslag op natuur of zo. Maar als de ontwikkeling zo doorgaat, dan krijg je inderdaad grote problemen in de toekomst. En daar wordt nu juist iets aan gedaan met de standaarden die worden opgesteld. NGO´s staan nog steeds kritisch ten opzichte van aquacultuur, maar proberen ook daar bij te dragen aan duurzame praktijken. Zo is het WWF International al een paar jaar bezig met de ‘Aquaculture Dialogues’ voor verschillende kweeksoorten, onder andere pangasius. Daar proberen ze met alle belanghebbenden om de tafel een goede standaard te ontwikkelen.´´

In de beoordeling op de website www.goedevis.nl staat bij pangasius hypopthalmus: ,,Hoewel hij vaak als alternatief voor tong wordt aangeprezen, is pangasius geen zeevis. Het is een meervalsoort. Pangasius kan groeien op een vegetarisch dieet, maar krijgt steeds meer eiwitrijk voer zodat de vis sneller groeit.´´ Bij de beoordeling van het productiesysteem wordt opgemerkt dat pangasius voornamelijk in vijvers wordt gekweekt, maar ook in open kooien in rivieren.

Uit de samenvatting van het beoordelingsrapport:
- ,,Pangasius kan goed tegen een hoge bezettingsgraad. In principe heeft Pangasius niet erg veel vismeel en visolie in het voedsel nodig, maar het gehalte in het voer varieert per kwekerij. Over de herkomst van de bestanddelen in het voer is beperkte informatie. Er worden dikwijls additieven aan het voer toegevoegd die niet bevorderlijk zijn voor de voedselveiligheid van de vis.´´
- ,,Er is nog weinig onderzoek gedaan naar de effecten van de kwekerijen op het ecosysteem. Eutrofiëring is wellicht een probleem omdat het afvalwater nog niet op grote schaal wordt gezuiverd voordat het wordt geloosd. Pangasius komt van nature voor in de Mekong rivier. Geen enkele jonge pangasius komt uit het wild maar worden allemaal geteeld in broedhuizen. Overdracht van ziektes of parasieten vormt een bedreiging voor wilde vissen.´´
- ,,Er is nog weinig goede regelgeving voor de kwekerijen terwijl de export van pangasius flink toeneemt. Er is grote variatie in de aanpak van verschillende kwekerijen. Afnemers van de vis kunnen de bedrijven gaan vragen of ze hun bedrijfsvoering willen doen volgens keurmerken die wel de duurzaamheid van de teelt bevorderen.´´

Negatief
Directeur Martin Scholten van het onderzoeksinstituut Wageningen IMARES ronduit negatief over pangasius. In een mooi en positief artikel onder de kop ´Vis van de zeeboerderij’ in NRC Handelsblad laat Scholten optekenen: ,,Eén ding weet hij zeker: de goedkope pangasius die nu de markt overspoelt, is niet duurzaam. Hier wordt in Vietnam massaal in geïnvesteerd, zegt hij op zijn kamer in Wageningen. Pangasius kweken is heel gemakkelijk: je damt een stukje rivier af, gooit wat voer en antibiotica in het water en de vis groeit wel. De investeringen zijn vooral nodig voor het opzetten van afzetkanalen. Maar over tien jaar hebben het overtollig voer en de mest daar de hele omgeving geruïneerd.´´ Het is welgemeend, want het bewuste artikel is ook overgenomen en gepubliceerd op de eigen website van Wageningen IMARES.

In een nadere uitleg zegt Scholten desgevraagd dat hij zich grote zorgen maakt over de zeer snelle ontwikkeling van pangasiuskweek in de Mekong-delta. Hij onderbouwt zijn kritiek puntsgewijs als volgt: ,,1: Een zo snelle ontwikkeling kan nooit zorgvuldig verlopen, daar lopen heel veel ´goudzoekers´ tussen die voor kort-door-de-bocht oplossingen gaan; 2: de enorme ecologische druk op een kwetsbaar gebied; 3: De Nederlandse handel met belangen in Vietnam heeft (nog) geen interesse in deze aspecten; 4: Voedsel over de wereld slepen is in mijn optiek niet duurzaam, ketenverkorting leidt tot ketenefficiency; 5: Hoe verder weg de productie van vis des te minder kritisch we zijn (‘not in my backyard’ effect van keurmerken als MSC en VISwijzer); 6: Onduurzame productie in een mondiale viswereld leidt tot lagere visprijzen, en daardoor tegendruk op verduurzaming van de Europese visproductie.´´

Vanuit Zweden (tussen de jaarvergadering van de EAFRO, de associatie van Europese visserijonderzoeksinstituten, waar Scholten president van is, met op de agenda de herziening van het Gemeenschappelijk Visserijbeleid en de consequenties daarvan voor het onderzoek) wil Scholten wel zeggen dat pangasius vanwege zijn visvrije dieet, snelle groei en neutrale smaak een zeer kansrijke soort voor duurzame visproductie is. ,,Mits met zorg gekweekt. Dat zou ook in Europa kunnen. Vanuit de Wageningen Universiteit, waar ik sinds een half jaar ook leiding geef aan het departement dierwetenschappen, zijn we wel met een programma bezig om onze kennis ten aanzien van duurzame aquacultuur over te brengen naar Vietnam.´´

Op de paling na staat de kweekvis uit Nederlandse recirculatiesystemen (meerval/claresse, tilapia, tong, tarbot) in de groene kolom van de VISwijzer.
Bron: Visserijnieuws.