Archeologen herontdekken vergeten kloostercomplex
Uitgegeven op 11-11-2021 om 13:16  |  link  |  bewaar  |  print

't VELD - Deze zomer zijn de resten van een bijzonder wooncomplex in 't Veld gevonden. Het bleek te gaan om de geloofsgemeenschap van de Klopjeszusters.


De locatie van het klooster tijdens de ontgraving - foto AWF

Archeologisch onderzoek
Voordat er werd begonnen met de aanleg van een groot kabeltracé werd de plek eerst door archeologen onderzocht. Op basis van historische kaarten was bekend dat de gemeenschap uit minstens drie gebouwen van hout en baksteen bestond. Van deze bakstenen muren zijn kleine stukken teruggevonden. Verder is er een forse hoeveelheid keramiek uit de periode 1590-1640 gevonden. Het gaat om kleurige borden van majolica, blauw Italiaans aardewerk, uitbundig versierd Noord-Hollands slibaardewerk, fraaie steengoed bierkannen en veel gewoon rood gebruiksaardewerk. Ook zijn tabakspijpen en glaswerk gevonden. Onder de metalen objecten bevond zich een insigne van Maria op De Keins, afkomstig van het belangrijke heiligdom Keins boven Schagen.

Het Westfries Genootschap houdt op zaterdag 13 november in partycentrum De Vriendschap, Rijderstraat 92, in 't Veld de Najaarsstreekmiddag. Binnen in het Partycentrum worden presentaties gehouden voor genodigden. Maar buiten wordt een kleine overdekte expositie ingericht. Zo heeft iedereen de mogelijkheid de vondsten van het Klopjesklooster te bekijken. De buitenruimte is van 13:00-16:00 uur gratis toegankelijk. Archeologen John van Lunsen en Michiel Bartels geven tekst en uitleg bij de vondsten. Iedereen is welkom. De geldende coronamaatregelen zijn van toepassing.

Niet echt sober geleefd

Hollands en Italiaans aardewerk van rond 1600 uit het klooster - foto AWF

In 1998 vond al een bescheiden onderzoek plaats vlak naast het huidige leidingentracé. Vandaar dat bekend was dat hier resten van het klooster lagen. De vondsten geven niet de indruk dat er echt sober in de geloofsgemeenschap werd geleefd. De spullen van de zusters laten zien dat zij een betere levensstandaard hadden dan de echte armen uit de Gouden Eeuw.


Insigne van lood-tin met daarop Maria op de Keins - foto AWF

Nadat in de 80-Jarige oorlog het protestantisme het enige toegestane geloof werd, leefden de katholieken in onderdrukking verder. Om toch volgens de oude regels te leven, vormden gelovige vrouwen op onopvallende plekken bescheiden geloofsgemeenschappen. In de buurt van 't Veld werden bescheiden huisjes gebouwd die samen het Klopjesklooster vormden.

Kloppen en schuilen en voor het geloof

Locatie van het Klopjesklooster op een historische kaart uit 1593 (collectie Regionaal archief Alkmaar)

Na de overwinning van de geuzenlegers onder leiding van prins Willem van Oranje en de bevrijding van het Spaanse juk na 1573, was er voor katholieken geen plaats meer voor openbare geloofsbelijdenis. Het katholicisme was dan wel verboden maar zeker niet voorbij. De 'papen' kwamen bijeen in schuilkerken of in open veld. Dit werd gedoogd door het protestantse gezag, zolang het maar in het openbaar gebeurde. Voor 1593 werden dan ook dicht bij 't Veld in een zompig stuk land een aantal houten huizen neergezet. Hier konden de zusters wonen. De naam 'Klopjes' is afkomstig van het kloppen op de deur van geloofsgenoten om zo aan te geven dat de mis zou beginnen en zij naar het klooster moesten komen.

Wat is een Klopjeszuster?
Een Klopjeszuster is een ongehuwde katholieke vrouw die voor een priester de gelofte van kuisheid, armoede en gehoorzaamheid (vota privata) aflegde. De bovenkleding was zwart, onderkleding moest zwart, bruin of grauw van kleur zijn. Rood was uit den boze. Versierselen op de kleding waren niet toegestaan. Op het hoofd droegen de Klopjes een zwart kapmutsje. De Klopjes droegen een vingerring als symbool van hun huwelijk met Christus. De woningen van de Klopjes moesten sober worden ingericht. Dure gordijnen, tapijten, fluwelen kussens of luxe aardewerk was niet toegestaan.

De zusters zijn verhuisd
Het terrein van het klooster grensde aan de Rijdt, een moerassig gebied waarin de zusters een vlasroterij hadden. Van de vezels van geroot vlas kon linnen worden geweven. Waarschijnlijk door wateroverlast moesten de Klopjeszusters verhuizen. De Rijdt werd later ingepolderd. Het nieuwe klooster in 't Veld is tussen 1632 en 1639 gebouwd. De zusters verhuisden voor 1639 naar het dorp. Het nieuwe klooster stond op de plek waar nu de Sint Martinuskerk in 't Veld staat en heeft tot rond 1740 bestaan.