Volle zaal voor Schrijver Reggie Baaij bij ‘t Nut
Uitgegeven op 24-02-2013 om 20:49  |  link  |  bewaar  |  print

WIERINGERWERF - Voorzitster mevrouw Annie Miedema van ’t Nut Wieringermeer was verheugd met de opkomst bij de lezing van Reggie Baaij. Hij hield een boeiende lezing over een tamelijk onbekende kant van de Nederlandse koloniale geschiedenis, namelijk het leven van de indo’s voor en rond 1900. Het was een wel heel persoonlijke aanleiding voor taal- en letterkundige Reggie Baay om zich te verdiepen in dit onderwerp. Het leidde tot een 4-tal boeken.

De familie Baaij keerde na de oorlog met Japan terug uit Indië. In het gezin was het taboe om te praten over de Indische oma van Reggie. Vader kende zijn moeder niet. Nooit iets van gehoord ook. De dood van vader werd een grote ommekeer voor de zoon. Op zolder werd een doos met foto’s en papieren gevonden en dankzij deze zaken is het Reggie Baaij gelukt op zoek te gaan naar zijn wortels. En dat leidde naar een stukje koloniale geschiedenis, die eeuwen lang onder de tafel is geveegd: De geschiedenis van de njai’s.
Baaij publiceerde hierover en opeens bleek dat er heel veel Nederlanders met dezelfde zoektocht bezig waren.
Tot het begin van de twintigste eeuw was het gebruik dat Nederlanders in hun jonge jaren naar Indië trokken om “fortuin te maken”. Tien, twintig jaar later keerden ze terug om te trouwen en een gezin te stichten.
Maar wat gebeurde er met deze mannen in de koffie, thee,kruiden, tabak of rubber buiten hun werk om? Hoe leefden ze? Wie zorgde bijvoorbeeld voor zijn huishouden? Dat deed de njai. De huishoudster. Door de bank genomen leuke jonge meisjes uit de kampong. Voor de afschaffing van de slavernij in 1860 kon je zelfs een njai kopen. Daarna was het ook niet moeilijk om er aan te komen, want in de kampong heerste vaak armoede.
Maar in een cultuur waar de vrouw zeer onderdanig was deelde de vrouw ook zonder morren zijn bed als de toean dat wilde. Natuurlijk kwamen daar ook kinderen van. Dat waren de indo’s.
Aan de hand van foto’s vertelde Reggie Baaij de familiegeschiedenissen van sommige van deze kinderen. Soms ronduit hartverscheurend. Het hing er maar vanaf hoeveel verantwoordelijkheidsgevoel de vader bezat wat er van deze moeders en kinderen terechtkwam. Daar waren nogal wat gradaties in. In het slechtste geval werd naar verloop van tijd moeder en kind(eren) teruggestuurd naar de kampong. Een slechte toekomst. Want daar hield men niet van halfbloedjes. Deze werden gediscrimineerd en slecht behandeld.
Vaker gebeurde het dat vader zijn kinderen erkende en de opvoeding op zich nam. Soms stuurde hij de njai weg en hield zijn kind, hetgeen met de oma van Reggie Baaij gebeurde.
Een ander verhaal ging over twee zusjes. Op hun vijfde werden ze naar nog nooit geziene familie in Nederland gestuurd, om naar school te gaan. In beide gevallen heeft de moeder ze zelf weg moeten brengen. De kinderen heeft ze nooit meer gezien. Ze keerden nl. niet terug omdat vader na verloop van tijd zich weer in Nederland vestigde en trouwde. Bij het zien van die zgn. gezinsfoto’s ga je je steeds meer afvragen hoe de moeder en de kinderen hun vader zagen. Gaf hij liefde en geborgenheid of was hij iemand uit een andere wereld.
In het allerbeste geval ontwikkelde zich er een min of meer liefdevolle relatie wat beklonken werd met een “gemengd” huwelijk. Deze vaders waren in de regel niet van plan nog weer naar Nederland terug te keren.
Zo zijn er talrijke voorbeelden en het komt er op neer, aldus de spreker, dat iedere indo in Nederland zo’n wat hij noemde ,“oermoeder”, heeft. In “Portret van een oermoeder”staan vele van deze verhalen.
Zijn laatste boek “ Gebleekte ziel”, toont aan hoe moeilijk het is voor iemand om in twee culturen te moeten leven. Het gaat hier om de zoon van een opstandige Balinese sultan die naar Nederland wordt gestuurd om westers opgevoed te worden. Dat lukt zo goed dat hij zich Nederlands waant. Als jonge onderwijzer keert hij terug en krijgt een baan op een lagere school. Hij trouwt een blanke vrouw, heel uitzonderlijk in die tijd. Ook koopt hij na verloop van tijd een huis in een blanke buurt. Tot zijn verwondering wordt hij op school door de ouders weggepest en in zijn buurt door de andere bewoners absoluut niet geaccepteerd. Ook de Indische mensen moeten niets van hem hebben. Hij is een indo. Hij raakt in een identiteitscrisis , verzeilt in allerlei duistere zaken en wordt uiteindelijk in 1908 vermoord. Zo eindigde de avond nog met een treurig verhaal.